Gülben Ergen, bu hafta insanların sigarayı bırakmasına yardımcı olan terapist-eğitmen Emre Üstünuçar’la bir araya geldi. İkili 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü öncesinde, bu zararlı alışkanlıktan kurtulma yollarını konuştu.

Allen Carr yöntemi, dünyada sigarayı bırakmak için en kalıcı, en gerçek yollardan biri. Türkiye temsilcisi şahane bir adam olan terapist ve eğitmen Emre Üstünuçar. Üstünuçar’ın seminerlerinin kitapları yazıldı, sinema filmi çekildi, DVD’si çıktı.
Ciddi bir bilinçaltı çalışması aslında. Sana sigaranın zararlarını anlatmıyor, çünkü zaten bunları biliyorsun. 6 saat süren bu seminerde her saat başı sigara içme hakkın var

Ama seans bittiğinde bu bağımlılığın tamamen bitmiş oluyor. Emre Bey’le 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü öncesinde buluştuk ve Allen Carr yönteminin detaylarını, sigarayı bırakırken yaşanan zorlukları ve bunun gibi merak edilen birçok noktayı konuştuk. Sigarayı bırakmak istiyor ama bırakamayacağınızı düşünüyorsanız, bu röportajı okumadan karar vermeyin.

◊ Emre Bey, hangi alanda eğitim aldınız ve bu işe nasıl başladınız?

– Eğitmenliğe Dale Carnegie’de, Los Angeles’ta başladım. Sonra Türkiye’de bir eğitmenlik şirketinde çalıştım. 1997 yılından beri eğitmenlik yapıyorum. Allen Carr tekniğiyle 2003 senesinde tanıştım. Londra’da bir seminerine katıldım. Ne anlatıyor da bir daha sigara içirmiyor diye merak edip girdim seminerine. Beş buçuk saat sürmüştü. O zamanlar deli gibi sigara içiyordum. Küllükten bitmiş sigara yaktığımı ya da gece vakti tanımadığım bir adamdan sigara istediğimi çok biliyorum. Bu seminer sigarayı bıraktırmaya işe yaradı. O zıkkımı içmek nasıl bir şey çok iyi biliyorum. Ama bırakmak nasıl bir şey onu da çok iyi biliyorum.

Nasıl kurtulunur, niye geri dönülür, nasıl kalıcı bırakılır, hangi sebepler kalıcı olmaz, sigara-kilo ilişkisi ne, bu bir şımarıklık mıdır, bütün bunların cevabını çok iyi biliyorum.

◊ Katıldığınız o seminerden sonra bıraktınız mı?

– Evet. Çok şükür bir daha da içmedim.

◊ Orada en çok neyden etkilendin?

– İçen birinin içmeyen biri gibi hissetmeye çalıştığını duymak beni etkiledi. Yani, sigara içmenin içimizdeki acıyı dindirip, sigara içmeyen, normal biri gibi hissettirdiğini zannediyoruz.
İçtiğimiz her sigarayla normale dönmeye çalışıyoruz. Ama ben sigara içerek içmeyen birine göre keyif yapmıyorum. Sigara içerek, aslında bağımlılığın acısını dindirmeye çalışıyorum. O acıyı kapatıp normale dönmeye çalışıyorum. Ben kendime bunu söyledikten sonra bir daha hayat boyu içmeyeceğimi biliyordum. Ama herkes başka bir şeyden etkileniyor.

◊ Allen Carr’la tanıştın değil mi?

– Tanıştım. Bugüne kadar tanıdığım en alçakgönüllü insanlardan biriydi.

◊ Allen Carr’ın hikayesi nasılmış?

– 33 sene günde 4-5 paket sigara içmiş bir tiryaki. Hep bırakıp bırakıp yeniden başlamış. Bir gün evden çıkıp işe giderken arabada bir sigara yakıyor ve öksürme krizine giriyor. O sırada burnundan kan boşalıyor. Kanı zar zor durduruyor.
Ve “Burnum o kadar kanadı ki muhtemelen şimdi bir sigara yaksam ve öksürsem burnumda akacak kan kalmamıştır” diyor.

İnsan bağımlılık çukurunda olduğu zaman uydurduğu bahanelerdeki yaratıcılığın sınırı yoktur.
Carr 1983 yılında sigarayı bırakmış. O günden bugüne kadar da 20 milyonun üzerinde insanın sigaradan kurtulmasını sağlıyor. Bu işe kendi evinin salonunda komşularına anlatarak başlıyor. Komşuları bu sayede sigarayı bırakıyor.
Bu halka şeklinde büyüyor.

Önce Londra’da sonra da dünya çapında yayılıyor.

◊ Allen Carr yöntemini diğer sigarayı bırakma yöntemlerinden ayıran özellik nedir?

– Hiçbir makine ya da ilaç kullanmıyoruz. Asla zararlarını anlatıp içiciye hakaret etmiyoruz. Çünkü zararlarını anlatmak içici bir insanın zekasına hakaret etmektir. Bütün diğer yöntemler ne diyorsa biz tam tersini söylüyoruz. Örnek vereyim.
Mesela “Sigarayı azaltarak bırakın” derler. Ama biz bu yönteme “Asla” diyoruz. Bunun gibi birçok farkı var.

◊ İnsanın sigarayı bırakmaktaki en büyük motivasyonu nedir? Eş, dost filan gibi unsurlar mıdır?

– Başkası için bırakmak kalıcı olmaz. Para tasarrufu yapayım diye sigarayı bırakırsan bu kalıcı olmaz. “Bana zararlı” diyerek bırakırsan da kalıcı olma şansı çok düşüktür.
Sigara zararlı diye bırakılmamalı. Mesela ben 14 sene önce zararlı diye bırakmadım.
Bugün hiçbir zararı olmadığı kanıtlansa da bir tane bile içmem. Sigarayı kalıcı bırakma yolu bunlar olmuyor. Sigarayı ancak sana hiçbir şey vermediğini anlarsan kalıcı olarak bırakabilirsin.
Senden çok şey alıyor diye değil.

Az önce saydıklarım bırakmaya iter ama kalıcı olmaz.

◊ 7-8 sene önce katıldığım seminerinizde sigara en beter uyuşturucudur demiştiniz…

– Seanslara eroin kullanan insanlar da geldi ve eroinden daha kolay kurtulduklarını itiraf ettiler. “Eroinin hiçbir keyif ve destek vermediğini, sadece bağımlılık olduğunu biliyordum, ama sigaranın bir keyif olduğunu sandığım için o keyiften vazgeçmek için kolumu, bacağımı bırakmaya razıydım” dediler. Eroinden daha zor kısmı bu. Eroinin bağımlılık olduğunu kabul ediyorsun. Seks sonrası bir şırınga vurayım demiyorsun. Her eroin kullandığında biliyorsun ki madde bağımlısısın ve durduramıyorsun. Nikotinin tuzağı bunu bazı anlar kontrol edebildiğini sanmak. Kontrolün sende olduğunu sanıyorsun. Halbuki hiçbir zaman kontrol sende değil. Hiçbir zaman da olmayacak. Kontrolün sende olmasının tek yolu var. Bir sonrakine dokunmayı durdurmak. Dokunduğun sürece hep kontrol onda. Eroin kullananlar bunun farkında ve itiraf ediyorlar. Nikotinman olanlar itiraf etmeyip inkarla yaşıyorlar. Dolayısıyla bazen nikotinden kurtulmak eroinden kurtulmaktan daha zor oluyor. Eroinden kurtulmuş, sigaradan kurtulamayan insanlarla çalıştım. Bir tanesi senede 110 kişiyi öldürüyor diğeri günde 200 üzerinde insanı öldürüyor.

◊ En büyük yanlış sigarayı keyif olarak görmek mi?

– Eğer hayattaki tek keyfin vücuduna sistematik olarak öldüren, kötü kokan ve seni çürüten bir zehri, dumanı sokmaksa hayatını gözden geçir. Çünkü yaşamıyorsun.

◊ Nikotin bağımlılığı 3 günde bitiyormuş doğru mu?

– Altı saatte yüzde 97’si bitiyor. Gece 11’de yatıp sabah 7’de kalktığında kanındaki nikotin yüzde 97 oranında temizleniyor. Nikotin sadece idrar yoluyla atılır. Mesanede birikir ve değdiği her şeyi parçalayarak geçer. O yüzden mesane kanserinin yüzde 98 sebebi nikotindir. Altı saatte vücuttan atılır. Arsenikten 1.6 kat daha zehirli olduğu için vücut onunla yaşayamaz. Atmak zorunda. Sen vücuduna nikotin soktuğunda alarm çalmaya başlar. Bağışıklık sistemin kandaki nikotini temizliyor. İlk 50 dakikada yüzde 50’sini 6 saatte de yüzde 97’sini atıyor. 3 gün bütün türevleriyle vücuttan atılma süresi. Sigarayı bırakmayı zorlaştıran o 3 gün değil ama. 3 günün hiçbir önemi yok aslında. Çünkü bütün nikotin, sigara hikayesinin yüzde 1’i. Yani kurtulmanın sadece yüzde 1’i nikotinle ilgili. O yüzden nikotini çok önemseme. Önemli olan “kahvenin yanında keyif yapayım”, “tek sevdiğim şey bu”, “içmezsem asi oluyorum” tarzındaki marjinal düşüncelerden vazgeçmek… Mesela 17 milyon insanın yaptığı şey nasıl marjinal olabilir? Ama öyle zannediyorsun. Sigara seni marjinal yapmıyor.

NİKOTİN ARSENİKTEN 1.6 KAT DAHA ZEHİRLİ

◊ Arsenikten gerçekten daha güçlü bir zehir mi?

– Evet. 1.6 kat. Diyelim ki masada 5 kişi oturuyoruz. Bize 50 mg arsenik sıvı verseler, dilimizin altına damlatsak yüzde 50’miz ölür. Arseniğin yüzde 50 öldürme dozu 50 mg’dır. Arsenikte 50 mg olan bu doz nikotinde 30 mg’dır. 30 mg nikotini bir kere de alsak yine 5 kişiden 3’ü ölür. Aynı doz arsenik öldürmez ama aynı doz nikotin öldürür. O yüzden vücut onu hemen atmaya çalışıyor. O yüzden saatte atılıyor. Nikotin bağımlısı olarak kalkmıyorsun sabah. O bağımlılıktan yakmıyorsun sabah ilk sigaranı. Seksten sonra ya da içkiyle birlikte yaktığın sigara nikotin bağımlılığı değil.

◊ Peki onların sebebi ne?

– Bunları yapmanın sana keyif veren, rahatlatan, stresine iyi gelen, hayattaki tek şımarıklığın olduğunu zannettiren, bağırsak fonksiyonlarını düzenlediğine inandığın, kilo kontrolü sağladığını düşündüğün, mucize becerilerine inandırılmış olman. Yani sigaranın yapmadığı şeylere inandırılmış olman. İşte seminerde bunları halletmemiz lazım. Yoksa geri dönüş oluyor. Bunu halletmezsek zorlanıyoruz. Mesela bıraktıktan sonra en çok söylenen şeylerden biri “İçeni kıskanıyorum” cümlesidir. Çünkü kimi kıskanıyorsan öyle oluyorsun. Bağımlıyı kıskanırsan bağımlı olursun, özgürü kıskanırsan özgür olursun…

◊ İnsanlar sigarayı bırakmak için neden para versin de seminerinize katılsın? Bunu kendileri yapamazlar mı?

– Yaparlar. Ama buradan Adana’ya yürüye yürüye gitmeye benzer bu. Aşırı zordur. Çok büyük ihtimalle yolda nefesin tıkanır ve geri dönersin. Çünkü kendi kendine bırakmada başarı oranı yüzde 1.5-2’dir. Yani 100 insanın 98’i 3 ay içinde geri başlar.

◊ Elektronik sigara kullanan sayısı da son yıllarda çok arttı…

– Elektronik sigarada teknik olarak hiçbir şey değişmiyor. Sadece araç değişiyor.
Eroini şırıngayla damardan almak yerine kaşığın üzerine damlatıp ucunu yakıp koklamak gibi. İster elektronik de ister pilli, hepsi aynı. Sonuçta onlar da sigara.
“Madem gerçeğini içemiyorum, bunu içeyim” diyerek bilinçaltın sigaranın kıymetini artırıyor. Amacımız, nikotin denen, hiçbir canlının yaklaşmadığı, yüzde 50 öldüren bir maddeye dokunmuyor olmak. Kiraz yüzde 50’i öldürüyor desek kiraza dokunur musunuz? Dokunmazsınız.

BİRİ EĞER SİGARAYI BIRAKIP KİLO ALIYORSA HENÜZ ZİHNİNDE BIRAKAMAMIŞTIR

◊ Sigarayı bırakan bazı insanlar kilo alıyor. Bunu nasıl açıklarsınız?

– Birisi sigarayı bırakıp çok fazla kilo alıyorsa biliyorum ki bırakmadı. Hâlâ zihninde tutuyor onu. Eğer zihninde bırakmadıysan kilo alırsın. Çok kilo almak hep şunun işaretidir: Yüzde 1 nikotin olayını hallettim, yüzde 99’la yaşıyorum. Ve bir keyiften vaz geçmişliğin mutsuzluğundayım. Onu kompanse etmek için yemek yiyorum. Çünkü bir keyfi yasakladım kendime… Böyle bakınca sigaranın yerini hep yemek doldurur. Bunu keyif olarak gördüğün sürece ya çok kilo alırsın ya da ömür boyu içersin. Bunun keyif olduğu bakış açısını düzeltmek zorundayız.

OSCAR ALAN FİLMLERDE SİGARA SAHNELERİNİN OLMASI MASUM DEĞİL

◊ Dünyada özellikle film sektöründe yapılan gizli sigara reklamlarıyla ilgili ne düşünüyorsunuz?

Oscar alan her filmde sigara sahneleri var. Hiçbiri de masum değil. Kimse bana hayatın gerçeğini göstermek için oraya koyuyoruz demesin. Büyük tütün şirketleri ile Hollywood’un ilişkide olduğunun kanıtları var. Bu şirketler hangi ünlüler sigara içiyorsa ve hangi ünlüler para karşılığında sigara içerken filmde gözükmeyi kabul ediyorsa ona göre ilişki kuruyorlar. Dünyadaki bestseller yazarların kitaplarında bir sigara içme sahnesi tasvir edilmesi için de yapılıyor. Hiçbiri masum değil. Bunu Türkiye’de de yapanlar var. İsim vermeyeyim ama mesela para kazanmaya ihtiyacı olmayan birileri de bunu yapıyor. Gerçekten neden yapıyor cevaplayabilmiş değilim